Koud en kil

Een klein bericht in de krant deed Ome Rik bijna uit zijn rolstoel vallen: ‘Het leefloon zou deels moeten worden uitbetaald in maaltijdcheques om zeker te zijn dat het naar essentiële zaken gaat’.

Neen, dit is geen 1 april grap, maar één van de voorstellen van de Ondervoorzitter van de N-VA Steven Vandeput die zullen besproken worden op het ledencongres van de partij in mei. Even de feiten op een rijtje: Het leefloon voor een alleenstaande bedraagt momenteel 1214, 13 euro per maand. Onder de armoedegrens die voor een alleenstaande momenteel 1366 euro bedraagt.

De heer Vandeput moet toch geen kei in hoofdrekenen geweest zijn. In de stedelijke gebieden is het zoeken naar een speld in de hooiberg om een appartement te vinden dat geen krot kan genoemd worden onder de 650 euro per maand. Reken dan nog de vaste kosten, energie, telecommunicatie, kleding, vervoer, brandverzekering. Dan mag je erg blij zijn als er 70 euro per week overblijft voor voeding, ontspanning of onverwachte kosten. Niet verwonderlijk dat in deze tijden van inflatie steeds meer mensen uit bittere noodzaak beroep doen op de voedselbanken.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het aantal misbruiken in de toekenning van het leefloon grote uitzonderingen zijn. De huidige wetgeving voorziet hiervoor voldoende duidelijke sancties voor het geval dat.

Armoede is een onrecht waar tegen gestreden moet worden en waar op zijn minst mededogen op zijn plaats is. Het voorstel van de ondervoorzitter van de N-VA gaat uit van het tegendeel, van wantrouwen en getuigt van een gebrek aan inlevingsvermogen.

Hebben we hiervoor zes staatshervormingen moeten ondergaan?

De slogan ‘Wat we zelf doen, doen we beter’ krijgt nu echt wel een bittere nasmaak. Het Vlaamse nationalisme is geen meerwaarde gebleken en blijkt niet in staat te zijn om de uitdagingen van deze tijd, de klimaatcrisis, de armoede, de ongelijkheid en het vertrouwen in de politiek aan te pakken.

Dan liever tabula Rasa en een zevende staatshervorming naar het Zwitsers kantonmodel. Een kleine federale regering met de provincies als belangrijk beleidsniveau en gemeentebesturen met meer bevoegdheden. De 10 provinciën zoals het vroeger echt was ten tijde van de Bourgondiërs. Minder regeringen, minder parlementen, de politiek dichter bij de mensen.

Een deel van het leefloon uitbetalen in maaltijdcheques, te gek voor woorden.

Een haiku dan maar:

Armoede geen zorg

Mededogen verdwenen

Buiten huilt de wind

Het is geen warme zomerbries komende uit het zuiden.

Het is een wind met een gevoelstemperatuur onder het vriespunt.

Een wind waar je rillingen van krijgt.

Koud en kil.

Al gaande wordt de weg gebaand.

Het jaar 2023 is nog maar pas begonnen of twee gebeurtenissen doen me, als filosoof met kosten aan, mijmeren over het leven.

Eerst een droevig bericht, Mark Fillet, de vroegere hoofdredacteur van Wereldwijd (1974-1984), is niet meer.

Als jong volwassene was ik enkele jaren geabonneerd op het magazine, voornamelijk omdat de persoon Mark Fillet me fascinerende. Als voormalige scheutist nam hij het onvoorwaardelijk op voor de armen en had een kritische houding ten aanzien van het instituut de Kerk. Zijn gedrevenheid, zijn integriteit altijd bij gebleven. Hij bleef zijn ding doen ook als het moeilijker ging.

Mark heeft me geleerd dat er culturele verschillen zijn, maar dat verdriet, angst, liefde des mensen is. Wereldburgers dat zijn we allen, het werd een levensles. Dank daarvoor.

Ik nodig jullie uit om het in memoriam van Gie Goris, zijn opvolger als hoofdredacteur van Wereldwijd, nu MO*, te lezen. Al gaande wordt de weg gebaand is ook de titel van zijn boek verschenen na 10 jaar Wereldwijd. Een motto, welke ik ook koester.

Het boek heeft mijn laatste verhuis niet overleefd. Net zoals Mark voor altijd verdwenen, maar blijvend in mijn herinnering. Mark werd later een echte familieman, mijn gedachten van medeleven gaan naar de familie.

Geloof het of geloof het niet, ook de verjaardag van Koningin Mathilde doet mijmeren.

Nee, beste trollen van de sociale media, laat het toetsenbord nog maar even onberoerd, het gaat me niet over de rol van het Koningshuis maar over de persoon van de Koningin.

Vriend en vijand zijn er over eens dat deze intelligente, mooie vrouw een natuurtalent is als het gaat om mensen gerust te stellen. Een groot inlevingsvermogen, met een houding van mededogen om U tegen te zeggen. Zéér plichtsbewust en met gedrevenheid wordt de rol van Koningin, welk soms toch een keurslijf moet zijn, opgenomen. De familie blijft gelukkig op de eerste plaats staan.

Twee mensen, zo verschillend maar toch weer niet. Beiden met hetzelfde geloof.

Al gaande wordt de weg gebaand!

Genoeg is Genoeg!

In de media was er één constante in 2022, het afgeven op ons politiek systeem.

Vaak van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Telkens ging men mee met de waan van de dag en werden meningsverschillen uitvergroot en werden compromissen systematisch voorgesteld als nederlagen of halfslachtig beleid. Het gaat zover dat de zelf verklaarde specialist Ivan De Vadder, naar eigen zeggen, tot wanhoop wordt gedreven door het gebrek aan beleid. Ook bij het jaaroverzicht kan hij moeilijk iets positiefs zeggen over de politiek in zijn geheel. Hij blijft het bestaan van meningsverschillen, normaal in een democratie, negatief bestempelen als kibbelen.

Vergeten zijn de miljarden uitgekeerde coronasteun, de gratis vaccinatiecampagne, de vermindering van de btw in de horeca, het sociaal energietarief voor twee miljoen Belgen, de energiesteun en ga zo maar door.

Als geheugensteuntje dat er wel degelijk aan beleid wordt gedaan volgt hieronder een greep van de maatregelen die op 1 januari 2023 van kracht zijn, allemaal ten gevolge van politieke beslissingen:

“Nettolonen minstens 600 euro hoger per jaar door aangepaste belastingschalen

Lonen van meer dan miljoen werknemers stijgen 11 procent Inkomensplafonds verhoogd voor weduwen met overlevingspensioen

Ongeveer 17.000 meewerkende echtgenoten krijgen toegang tot minimumpensioen

Koopkrachtpremie mogelijk in winstgevende bedrijven Invoering capaciteitstarief

Sociale tarieven voor elektriciteit en aardgas gaan omhoog

Prijs doktersbezoek stijgt naar 30 euro

Rookverbod treinstations wordt uitgebreid naar alle perrons

Hogere bedragen voor sociale toeslag van Groeipakket

Europese normen voor PFAS-verontreiniging in levensmiddelen

Premie voor zonnepanelen halveert

Fiscaal voordeel voor installeren van laadpalen wordt verlaagd

Verbod op aardgas bij grote nieuwbouw

Verplicht EPC voor middelgrote appartementsgebouwen Nieuwe huiseigenaars krijgen vijf jaar tijd voor energiezuinige renovaties

Diesel op basis van palm- en sojaolie wordt gebannen

Fiscale aftrekbaarheid brandstofkosten van plug-inhybride bedrijfswagens halveert

Langdurig werklozen moeten gemeenschapsdienst doen

Responsabilisering langdurig zieken gaat van start

Leerkrachten kunnen eenvoudiger terug naar de klas na lange ziekte

Maximale aantal uren studentenarbeid stijgt naar 600 Flexijobs worden vanaf 1 januari uitgebreid naar verschillende sectoren: sport, podiumkunsten, film, maar ook bepaalde ondersteunende functies in de zorg. Deze worden toegevoegd aan de horeca, de detailhandel (bakker, slager, supermarkt, etc.) of zelfs kapsalons

Fiscaal gunstregime voor auteursrechten teruggeschroefd

Kroatië treedt toe tot euro- en Schengenzone

Postzegels worden zo'n 15 procent duurder

Koffiecapsules mogen voortaan in Pmd-zak

  Zo zie je maar politiek heeft invloed op alle gebieden van ons leven.

Of het nu goede of slechte beslissingen zijn laat Ome Rik in het midden. Maar zet eens een andere plaat op en kijk naar wat er wél beslist is. In de wetenschap dat een compromis duizendmaal beter blijft dan een opgelegde dictatoriale maatregel die geen tegenspraak duldt. In moeilijke omstandigheden is er wel degelijk beleid, benoem dat dan ook.

Typerend is de opmerking die een partijvoorzitter me maakte: ’als ik iets kwaads zeg over een collega dan wordt dit direct door de media opgepikt en breed uitgespreid. Lanceer ik een perscommuniqué met voorstellen om de armoede te bestrijden dan hoor ik niets’.

Dat het huidig politiek bestel verantwoordelijk wordt gesteld voor de opkomst van rechts tot extreem rechts nationalisme is ook kort door de bocht. Voorbij wordt gegaan aan het toenemende individualisering, het eigen belang eerst, het wegvallen van verbondenheid, de globalisering, de vaak nefaste invloed van de zogenaamde ‘sociale media’.

En dan spreken we nog niet over de onzekerheid die gewapende conflicten over heel de wereld en de klimaatcrisis met zich mee brengen. Kritisch zijn mag en moet, maar laten we het kind met het badwater niet weggooien. De geschiedenis leert ons waartoe ondergraven van de democratie kan leiden.

Woorden doen er aan toe, je oogst wat je zaait.

Stop het sluipend gif.

Genoeg is Genoeg!

Hopen is een werkwoord

 Het wordt meer en meer duidelijk dat de wereld een transitieperiode doormaakt. Het zorgt bij vele mensen voor gevoelens van onzekerheid vertwijfeling en angst.

Gelukkig staan er ook mensen op die oproepen is om de hoop niet te verliezen. Hopen is een werkwoord is een uitspraak van Greta Thurnberg en zij is in goed gezelschap.

Ook de beroemde antropologe Jane Goodal reist op hoge leeftijd de wereld rond om een boodschap van hoop te geven en dat actie hoe bescheiden ook wel degelijk het verschil kan maken. ‘Think local, act local.’ Dat kan tellen als uitspraak.

Veel mensen denken dat het weinig zin heeft om actie te voeren omdat je als individu de wereld niet kunt veranderen.

In zijn gedicht, ‘de weg naar hoop’ verwoorde Vaclav Havel het zo:

Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, ·niet omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wel de zekerheid dat iets zinvol is afgezien van de afloop, ·het resultaat.

Ook de Vietnamese oorlogsveteraan die met een bord voor het witte huis stond kreeg dezelfde vraag. ‘Je gaat met deze actie de wereld toch niet veranderen? Misschien niet, maar ik kan wel beletten dat de wereld mij veranderd, antwoorde hij.’

‘Wie goed doet, goed ontmoet zegt het spreekwoord. Er is als individu steeds een keuze. Je kan constructief zijn of destructief zijn.

Was het niet Martin Luther King die zei: ’Het is altijd het juiste moment om het goede te doen,’ of nog ‘Uiteindelijk zullen we niet de woorden van onze vijanden herinneren, maar het zwijgen van onze vrienden.’

Mag ik twee suggesties geven?

1. Ga met de ander om zoals je zelf behandeld wilt worden. Aangezien de perfectie een sprookje is, kom je automatisch op een houding van mededogen naar jezelf en de andere. Je zal zien, iedereen wordt daar beter van. Staat mijlen ver van de houding ‘eigen belang eerst’.

2. Ga stemmen. Niet veel moeite maar kan wel degelijk het verschil maken. Ik wil het aantal gemeenteraadsleden niet de kost geven die met één stem verschil verkozen zijn. Voor het algemeen stemrecht zijn mensen gestorven. Als we kijken waar de meeste conflicten in de wereld zijn dan is dat in landen waar dictaturen, totalitaire regimes, uit de hand gelopen nationalisme, de democratie buitenspel hebben gezet. Dus neem je verantwoordelijkheid en ga stemmen. En denk na over je stem. Stemmen op extreem rechts bemoeilijkt in hoge mate de regeringsvorming en kan leiden tot chaos en ondermijning van de democratie. De geschiedenis heeft ons geleerd dat dit een voedingsbodem is voor gevaarlijk populisme en extreem rechts, met alle gevolgen van dien. Besef dat een afgesloten compromis waar iedereen een beetje gelukkig en ongelukkig mee is, honderd maal beter is dan een dictatoriale maatregel die geen tegenspraak duld.

Liefde is een werkwoord was de titel van de bestseller van Alfons Vansteenwegen.

Hopen is dat ook.

Nu hoor je het eens van een ander

Het was een opmerkelijk citaat dat de Standaard overnam van La Libre: ‘Het neoliberale kapitalisme is niet meer te verzoenen met de klimaatuitdagingen.’

Aan het woord is geen groene of een zogenaamd woke idealist, maar wel Ex –ceo van Degroof Petercam en gewezen kabinetschef van Didier Reynders, Bruno Colmant die pleit voor een groter ingrijpen van de staat en geeft toe dat hij zich vergist heeft door economie en ecologie jarenlang los van elkaar te zien.

De klimaatverstoring en de groeiende ongelijkheid zijn twee zéér belangrijke uitdagingen van deze tijd.

Net nu we meer staat nodig hebben is er een derde uitdaging die bewust te weinig daglicht mag zien is, het bestrijden en benoemen van de aan de gang zijnde systematische ondermijning van de staat en in het verlengde de democratie en de politiek. Het is een beproefd recept, in het afgeven op staat en zijn vertegenwoordigers hebben extremisten en populisten hun zondebok gevonden. Hun doel is geen beter beleid te voeren maar op een autoritaire wijze de macht te grijpen. De media dienen zich dan ook ernstig te beraden om zich niet te laten gebruiken door mee te gaan met deze mainstream.

Ome Rik nodigt de lezer uit om een oud verhaal te lezen over het belang van de staat :

De verrijzenis van Vadertje Staat

Niemand had het ooit voor mogelijk gehouden.

Al eeuwen deed Vadertje Staat zijn werk zonder één dag verstek te laten gaan. Wie had dat kunnen denken dat Vadertje Staat op een morgen zijn bed niet meer wilde uitkomen. Bezoek was niet welkom. Zelf voor zijn geliefde minister van Begroting bleef de deur gesloten.

Hoe was het zover kunnen komen?

De laatste jaren leek Vadertje Staat niets goed meer te kunnen doen. Het was altijd iets. Bij het aanleggen van nieuwe wegen bijvoorbeeld volgde er gegarandeerd een klaagzang. Ofwel waren de wegen te smal ofwel werden de wegen te breed gevonden. Het was of de duivel ermee gemoeid was, steeds opnieuw werd er geprotesteerd. Een deel van het volk wilden hun belastingen niet meer betalen omdat ze vonden dat ministers teveel verdienden. Steeds meer mensen lapten alle regels aan hun laars. Waar vroeger de soldaten van de Schout met ontzag werden behandeld, werden ze nu zowaar uitgelachen, nooit gezien en Vadertje Staat zag het met lede ogen aan. Kwade tongen gingen zover te beweren dat Vadertje Staat zelf het weer bepaalde. En dat hij zo zowel verantwoordelijk was voor langdurige droogte of voor de overstromingen die het land soms teisterden. Vadertje Staat ontkende in alle toonaarden maar het mocht niet baten. In de kroegen kon er geen goed woord meer gezegd worden over Vadertje Staat. Toen zelf het groot en gratis Nationaal Nieuwjaars vuurwerk, de trots van Vadertje Staat, werd weggehoond brak de veer. Het gevolg liet zich raden, Vader Staat werd ziek en sloot zich op in zijn kamer.

Afhankelijk tilde de bevolking er niet zo zwaar aan. Het zou allemaal niet zo’n vaart nemen, maar dat was buiten de waard gerekend. Als Vadertje Staat niet meer werkte betekende dat ook dat de lonen niet meer uitbetaald werden. Na een paar maanden gaven de soldaten van de Schout er de brui aan en ook de huurlingen van het leger van de Koning gingen hun geluk in een ander land zoeken. De gevolgen lieten zich raden. Roversbenden kwamen uit hun schuilplaatsen en maakten de wegen onveilig en reizen werd een hachelijke onderneming. Plunderingen werden schering en inslag. Ook de bewaking van de grenzen liet te wensen over en het koninkrijk dreigde zo een gemakkelijke prooi te worden voor een inval van vreemde heersers. Scholen gingen dicht en weeshuizen moesten sluiten. Steeds meer mensen werden veroordeeld tot de bedelstaf. Toen ook de watervoorziening dreigde stil te vallen was de maat vol.

Afgevaardigden van alle gilden van het land, van de kleermakers tot de beenhouwers, allen smeekten bij Vadertje Staat om terug aan het werk te gaan. Tevergeefs. Ten einde raad stroomde het volk toe en hielden dag en nacht een wake onder het raam van de slaapkamer van Vadertje Staat. Het volk was tot inkeer gekomen dat ze allemaal zonen en dochters waren van Vadertje Staat en dat hij onmisbaar was. De Raad der Wijzen stelde aan de Koning voor om de dag dat Vadertje Staat terug aan het werk zou gaan uit te roepen tot Nationale Feestdag. Elk jaar opnieuw zou Vadertje Staat in de bloemen gezet worden voor zijn tomeloze inzet. Zo geschiedde.

Toen Vadertje Staat het nieuws op zijn sterfbed vernam toverde er zich een glimlach over zijn gelaat. Hij zag dat het goed was en sprong snel uit het bed en ging als de weerwind opnieuw aan de slag.

Het volk juichte: ‘Lang leve Vadertje Staat’ en sloeg aan het feesten de ganse dag lang.

Doorheen de geschiedenis kreeg de Nationale Feestdag ter ere van Vadertje Staat een naam:

Vaderdag!