"Taal doet ertoe. Woorden kunnen schade aanrichten en helen." Het zijn woorden van de cultuurhistorica Marina Warner die voor mij actueler zijn dan nooit.
Het is eigen aan fascistische regimes, zowel langs rechtse, als aan linkse kant, dat zij steeds externe vijanden zoeken. Europa als laatste bastion voor het behoud van de democratie en de rechtstaat is dan ook momenteel de gedroomde kop van jut.
In deze tijd van toenemende oorlogsdreiging is de roep dan ook groot om 5% van het Bruto Nationaal Product te spenderen aan defensie. Autocratische regimes, cybercriminaliteit, fake news, de gevaren van artificiële intelligentie moeten blijvend bestreden worden ter bescherming van de democratie.
Het is dus geen tijd om naïef te zijn. Bijkomende investeringen zijn nodig om een Europees antwoord te geven op de vele uitdagingen die zich stellen
De vraag is of het meegaan in de huidige bewapeningswedloop het juiste antwoord is. 2000 miljard euro in Europa uitgeven aan defensie is moreel niet te verantwoorden. Zeker als men weet dat los van de oorlogscrisis de klimaatcrisis al alle dagen aanwezig is.
Woorden doen ertoe. Laten we een Europese vredesmacht uitbouwen in plaats van een Europees leger. Bij het ontstaan van de Verenigde Naties werd een eigen vredesmacht voorzien. Die is er nooit gekomen. Het is tijd dat Europa deze lacune opvult. De nadruk ligt dan niet alleen op defensie, maar op te alle prijze oorlog vermijden, om zo kwaliteit van het leven te vrijwaren.
Waarom geen Europese blauwhelmen aan de grens van Rusland in Moldavië en de Baltische staten? Dat deze Europese blauwhelmen goed bewapend moeten zijn hoeft geen contradictie te zijn. Het blijft een sterke boodschap dat voor Europa oorlog uit den boze is.
Dat er bij de waanzin van de oorlog enkel verliezers zijn dringt bij Rutte en co blijkbaar nog steeds niet door. Wetenschappelijk gezien is er meer kennis dan ooit over de gevolgen van oorlogstrauma’s en toch klinkt steeds opnieuw de oorlogsretoriek. Elke vredesboodschap wordt in de kiem gesmoord.
Nobelprijswinnares Wistawa Szymborska verwoordt als geen ander de waanzin van de oorlog:
Na elke oorlog
Moet iemand opruimen
Min of meer netjes
Wordt het tenslotte niet vanzelf.
Iemand moet het puin
Aan de kant schuiven
Zodat de vrachtwagens met lijken
Over de weg kunnen rijden.
Fotogeniek is het niet
En het kost jaren.
Alle camera’s zijn al naar een andere oorlog
Laten we op dezelfde nagel blijven kloppen, bouw een Europese vredesmacht.
Leer uit de geschiedenis dat oorlog het ergste in de mens naar boven brengt, gruwel waar geen taal meer voor te vinden is.
Nu het nog kan, spreek een andere taal.
In vredesnaam!